ج ن س ی ت،‌ تمایلات ج ن س ی و‌ سلامت ج ن س ی واژه‌های گسترده‌ای هستند که چیزی بیش از مولفه‌های ج ن س ی اولیه و یا ویژگی‌های ج ن س ی انسانی را دربرمی‌گیرند. این اصطلاحات شامل تصویر فرد از بدن، هویت ج ن س ی ، احساسات و هیجان‌ها، ‌باورهای ج ن س ی ،‌ظرفیت‌ها و توانمندی‌های ما برای عشق و دوستی و رفتار اجتماعی ما به مثابه بیان فیزیکی عشق و یا رفتارج ن س ی می‌باشد.
ج ن س ی ت(سلامت ج ن س ی ) یک فرد تحت تاثیر مولفه‌های اخلاقی، فرهنگی، معنوی و قانونی است. به علاوه سلامت ج ن س ی یک فرد می‌تواند به شکل گسترده‌ای تحت تاثیر ناتوانی های فیزیکی،‌هیجانی، عاطفی و ذهنی باشد. مسائل ج ن س ی مانند هرچیزی دیگری بخشی از زندگی ما را تشکیل می دهند و باید اعتراف کنیم که بخش بسیار مهمی را نیز تشکیل می‌دهند و البته همیشه نیز موضوع چالش‌برانگیزی در زندگی ما بوده‌است. به مانند سایر مسائل زندگی ما باید آموزش‌های لازم را برای داشتن رفتار ج ن س ی مناسب نیز داشته باشیم و البته زمانیکه به دلیل ناتوانی رفتار ج ن س ی ما دستخوش بدکارکردی می‌گردد،‌این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. بنابراین باید مهارت های لازم را کسب کرده و البته قبل از آن باید دانش ج ن س ی خود را در این زمینه افزایش دهیم.
علی رغم اینکه فعالیت و رفتار ج ن س ی افراد دارای ناتوانی (ذهنی، فیزیکی) در چند دهه اخیر مورد مطالعه قرارگرفته،‌ اما با این وجود به ندرت به شکل مناسبی مطالعه شده‌اند و به همان میزان به ندرت نتایج عملی برای کمک به این افراد را نیز ارائه داده‌اند. علت این امر شاید وجود نگرش‌های اجتماعی خاصی است که نسبت به این افراد وجود دارد؛ برای مثال گفته‌می‌شود چون این افراد به دلیل ناتوانی خود نمی‌توانند فعالیت ج ن س ی داشته باشند و بنابراین انسان‌های کاملی نیستند،‌زیرا اعتقاد براین است که انسان کامل باید بتواند امیال ج ن س ی خود را ارضا نماید. اما واقعیت در این مورد چیزی دیگر است.
فعالیت ج ن س ی به عنوان مجموعه پیچیده‌ای از رفتارها شامل فعالیت فیزیکی است که تقریبا تمام ارگانیزم ما را درگیر می‌کند،‌ به علاوه فرآیندهای شناختی، توانایی‌ها و مهارت‌های حسی و حرکتی و هماهنگی‌های جسمانی ذهنی ما همیشه درگیر این فعالیت ج ن س ی می گردند؛ از همان ابتدا تا انتها. بنابراین هرگونه آسیب فیزیکی، شناختی، هیجانی می‌تواند منجر به ناتوانی در فرد شده و فعالیت ج ن س ی را تحت تاثیرقراردهد.
از جمله آسیب های فیزیکی می‌توان به آسیب های مغزی،‌نخاعی و صرع اشاره نمود که باعث تضعیف ماهیچه‌ها، کاهش آستانه تحمل،‌کاهش دامنه هیجانات و احساسات و دردهای کمر می‌گردد. از جمله ناتوانایی‌های شناختی و رشدی،‌ می‌توان به کاهش دامنه توجه، فراموشی،‌عقب ماندگی ذهنی و افسردگی اشاره کرد. این مسائل همگی روی توانایی فرد برای برقراری رابطه عاطفی مناسب و در نتیجه شکل‌گیری فعالیت ج ن س ی مناسب با شریک ج ن س ی تاثیر منفی می‌گذارند. نهایتا اینکه آسیب‌های شناختی‌، فیزیکی و ذهنی) باعث آسیب دیدن تصویر فرد از خود و شکل‌گیری خودپنداره منفی می‌گردد. این خودپنداره منفی کاهش اعتماد به نفس را در افراد منجر شده و این مساله باعث کاهش میل ج ن س ی ، شکل‌گیری باورهای بدکارکردی ج ن س ی در افراد ،‌کاهش توانایی شکل دادن به یک رابطه ج ن س ی و حفظ و نگهداری آن می‌گردد.
تمامی این مسائل درکنار نگرش‌های اجتماعی خاصی که در این زمینه وجود دارد باعث شده است که نه فقط افراد دارای ناتوانی،‌ بلکه افراد دیگر نیز نگرانی‌های متعددی در مورد مسالی نظیر اینکه رفتار ج ن س ی نرمال کدام است؟ جنبه‌های نرمال جذابیت‌های ج ن س ی کدام هستند؟ سطوح نرمال فعالیت ج ن س ی چیست؟‌ داشته باشند.
این موضوع بسیار کمک‌کننده خواهد بود که به افراد دارای ناتوانی اطمینان داده شود که اصطلاح نرمال دارای طیف وسیعی از رفتارهای ج ن س ی ؛ از میل ج ن س ی گرفته تا رفتارهای مربوط به آمیزش ج ن س ی را دربرمی‌گیرد. سلامت ج ن س ی و رفتار ج ن س ی نرمال یک مساله کلی و منطبق با ویژگی‌های همه افراد نیست که بخواهیم آن را به تمامی افراد تعمیم دهیم.
ناتوانی‌های فیزیکی
۱- آسیب‌های عصبی‌ـ نخاعی: کارکرد و بدکارکردی ج ن س ی مرتبط با آسیب های عصبی،نخاعی در درجه اول به شدت آسیب بستگی دارد. اینگونه آسیب‌ها ممکن است در مردان باعث ایجاد مشکلات مرتبط با نعوظ و در زنان ایجاد مشکلات مرتبط با روان‌سازی مهبلی از طریق ترشحات مهبلی گردد. مطالعات متعددی نشان داده است مردانی که از این اختلالات رنج می‌برند در ایجاد،‌حفظ و نگهداری نعوظ دچار مشکل شده و مشکلات مرتبط به ارگاسم را پیداخواهند کرد. در مورد زنان کاهش ترشحات مهبلی باعث خشکی واژن و درنتیجه احتمال مقاربت دردناک گشته و رسیدن به ارگاسم را دچار مشکل می‌کند. معمولا توصیه می‌گردد مردانی که چنین مشکلاتی دارند بییشتر از سکس دهانی برای ارضای شریک ج ن س ی خود استفاده کنند.
۲- آسیب‌های مغزی(TBI): افرادی که آسیب و ضربه به سر را در حوادث خاصی تجربه می‌کنند و زنده‌می‌مانند، اغلب نگرانی‌هایی درباره وضعیت ظاهری خود و تاثیر آن بر روی شریک‌ج ن س ی ‌شان دارند. این آسیب‌ها معمولا علائمی نظیر کاهش آب‌دهان و خشکی بخشی از دهان را به دنبال دارند.این مساله روی فعالیت ج ن س ی دهانی آن‌ها ت اثیرات منفی به همراه دارد. به علاوه این افراد اغلب دارای نگرانی‌هایی در مورد فعالیت ج ن س ی خود (بویژه فعالیت‌های ج ن س ی پیش از آمیزش نظیر نوازش کردن) هستند.نهایتا اینکه داروهای مصرفی برای رفع این مشکلات و مشکلات هیجانی خاصی که در اثر ضریه به سر ایجاد شده‌اند نظیر افسردگی، باعث کاهش میل ج ن س ی در این افراد می‌گردد. مطالعات پژوهشی انجام شده نشان داده‌است که افراد دارای آسیب مغزی فعالیت ج ن س ی بسیار کمتری دارند که روی روابط عاطفی آن‌ها تاثیرات منفی داشته‌است.
۳- اختلالات عصبی‌ـ‌ عضلانی: اینگونه اختلالات نظیر پلاسیدگی عضلانی می تواند منجر به ایجاد مشکلاتی در رشد اندام های ج ن س ی در افراد گردد. هرگونه نقص در رشد و شکل‌گیری اندام‌های ج ن س ی فعالیت ج ن س ی در سنین بالاتر را تحت تاثیر می‌قرار می‌دهد،‌به علاوه در سنین پایین‌تر ممکن است باعث مسائلی در هویت‌ج ن س ی افراد گردد. تحقیقات متعدد نشان داده‌است افرادی که از این اختلالات رنج می‌برند،‌ چنانچه اندام‌های ج ن س ی ‌شان به طور مناسب شکل‌نگیرند، مشکلاتی را در برانگیختگی، نعوظ و تجربه ارگاسم خواهند داشت. این تحققیات نشان داده است که سن افراد در زمان آسیب، در شکل‌گیری نوع اختلال تاثیرگذار است. افرادی که از همان زمان کودکی دچار این اختلالات می‌شوند، هرگز استقلال و رشد فیزیکی مناسبی در اندام‌ها نخواهند داشت و در نیتجه عملکرد ج ن س ی مناسبی نیز نخواهند داشت و حتی ممکن است آمیزش ج ن س ی نیز نداشته باشند. این عدم بیان ج ن س ی خود ممکن است اختلالاتی در جریان اجتماعی شدن برای این افراد ایجاد کند. والدین چنین افرادی ممکن است هرگز شاهد رشد و بلوغ ج ن س ی فرزندان خود نباشند و یا اگرهم باشند عملکرد ج ن س ی نرمالی در آنان نخواهند دید.

ناتوانایی‌های ذهنی
آسیب‌های ذهنی شناختی، مانعی برسر راه درگیرشدن فرد در فعالیت ج ن س ی نیستند. زیرا عموما کارکرد فیزیولوژیکی اندام‌های ج ن س ی آنان نرمال است. مساله اصای در مورد این افراد آموزش جنبه‌های غیرفیزیولوژیک مسائل ج ن س ی نظیر داشتن رابطه ج ن س ی ایمن، مقدمات داشتن یک رابطه ج ن س ی که عموما با بیان جملات عاشقانه،‌ نوازش‌های اولیه،‌ افزایش دانش و آگاهی در زمینه مسائل ج ن س ی و در ک روابط عاطفی به منظور ایجاد روابط عواطفی با شریک ج ن س ی می باشند. البته باید اذعان داشت ناتوانی‌های شناختی و ذهنی در درجاتی ممکن است مشکلاتی را در زمینه فعالیت ج ن س ی ایجاد کند. برای مثال افرادی که دارای عقب‌ماندگی‌های ذهنی شدید هستند واقعا از برقراری رابطه عاطفی گرفته تا داشتن روابط ج ن س ی نرمال دارای مشکلات متعددی هستند و در مواردی حتی نمی توانند روابطی را ایجاد کنند. به علاوه خطر سوء‌استفاده‌های ج ن س ی برای این افراد مخصوصا اگر مراقبینی نداشته باشند و یا آموزش لازم را ندیده‌باشند وجود دارد. عمدا مشکلات افراد دارای ناتوانائی های شناختی در مراحل آغازین روابط عاطفی می باشد. این افراد ممکن است درک درستی از هویت ج ن س ی خود نداشته باشند، جهت‌گیری‌های ج ن س ی آنان ممکن است بی‌تناسب باشد،‌درک درستی از دنیای ذهن طرف مقابل نداشته باشندو نتوانند روابط عاطفی اولیه را به شکل مناسبی برقرارکنند. به علاوه ممکن است درمورد روابط ج ن س ی ایمن، شیوه‌های مختلف روابط ج ن س ی و راه‌های پیشگیری از بارداری، استفاده از ابزارهای مناسب برای داشتن روابط ج ن س ی لذت‌بخش، عدم داشتن دانش ج ن س ی مناسب در مورد خود و شریک ج ن س ی اطلاعاتی نداشته باشند. بنابراین در این مورد تمرکز اصلی بر روی این مسائل خواهدبود.
وجود اختلالات روانی نظیر افسردگی و اضطراب می‌تواند باعث کاهش میل ج ن س ی ، عدم رضایتمندی مناسب ج ن س ی ، بدکارکردی نعوظ،‌ مشکل در برانگیختگی ج ن س ی ،‌ انزال زودرس و‌ مشکل در رسیدن به ارگاسم را به همراه داشته باشد. علاوه براین مشکل روانی در هر کدام از طرفین ممکن است عملکرد ج ن س ی طرف مقابل را تحت تاثیر قراردهد. مشکلات مربوط به سلامت روانی باعث ایجاد مشکلاتی در توانمندی‌های فردی بویژه در مسال مختلف زندگی (برای مثال تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی) شده و همین باعث کاهش کارایی فردی می‌شود که ممکن است روابط عاطفی را با شکست مواجه کند و باعث نارضایتی شریک‌های ج ن س ی از یکدیگر شود. بنابراین کمک کم میل و گراش ج ن س ی افراد نسبت به یکدیگر از بین می‌رود. در این موارد عموما شرکای ج ن س ی توانایی ارضای ج ن س ی یکدیگر را نداشته و بدکارکردی‌های ج ن س ی آغاز می‌شوند.