• اوتیسم چیست و چگونه ایجاد می شود؟
• این افراد چه محدودیت هایی در زندگی شان دارند؟
• آیا آنها هم مثل بقیه به بلوغ می رسند و نیاز و احساس جنسی دارند؟ 
• آیا این افراد می توانند عشق به جنس مخالف را تجربه کنند؟
• آیا می توانند ازدواج کنند؟ (با شخص مبتلا به اوتیسم و یا فرد سالم)
• آیا آنها هم نیاز به آموزش های جنسی و راه های پیشگیری از بارداری دارند؟
• این افراد در ازدواج معمولا با چه مشکلاتی مواجه می شوند؟ جنسی و زناشویی و … 
• چگونه می توان به آنها در این زمینه کمک کرد؟
• آیا می توانند بچه دار شوند؟ فرزند آنها هم به اوتیسم مبتلا می شود؟
• پدر و مادرهایی که فرزند مبتلا به اوتیسم دارند چگونه در زمینه مسائل جنسی و یا ازدواج با فرزندشان برفتار کنند؟ یا زمانی که فرزندشان عشق به جنس مخالف را تجربه می کند چگونه با او برخورد کنند؟
• و ….

اُوتیسم۱ 

تعریف و شیوع: 

بیماری اوتیسم یکی از بیماری های جدی گروه بیماری های رشدی اختلالات طیف اوتیسم بوده که در اوایل دوره کودکی (معمولا قبل از ۳ سالگی) ظاهر می شود. هرچند علایم و شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است، اما همه انواع اوتیسم برتوانایی برقراری ارتباط با دیگران توسط کودک، تاثیر می گذارد.

بنظر می رسد یک اختلال در سیستم عصبی که باعث عدم عملکرد صحیح مغز می شود در ایجاد این بیماری مؤثر می باشد. تعداد کودکان مبتلا به اوتیسم در حال رشد است. این اختلال در بیماران اُوتیستیک باعث می شود که مغز نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارتهای ارتباطی به درستی عمل کند. کودکان و بزرگسالان اُتیستیک در زمینه ارتباط کلامی و غیر کلامی، رفتارهای اجتماعی، فعالیتهای سرگرم کننده و بازی دارای مشکل می باشندپسران بیشتر از دختران ممکن است به این اختلال دچار گردند. تقریبا از هر ۱۵۰ کودک، یک نفر به اوتیسم مبتلاست، در حالیکه آمارهای قبلی ۱ به ۵۰۰ نفر در امریکا را گزارش داده اند. میزان اتیسم در ایران دربرخی گزارشات کودکان دبستانی حدودا ۱۰ درصد گزارش شده است.

علایم اصلی

• علایم و نشانه های اوتیسم بیشتر اوقات قبل از سن ۳ سالگی شروع به ظهور می کنند. در اوایل والدین کودک مبتلا به اوتیسم متوجه می‌شوند که کودکشان شروع به صحبت کردن نکرده و مانند سایر کودکان هم سنش رفتار نمی کند. اما اینکه کودک مانند سایر کودکان و در سن آنها شروع به صحبت کرده و بعد مهارت های کلامی خود را از دست دهد، نیز ممکن می باشد. علایم اوتیسم شامل:
• تاخیر در یاد گیری صحبت کردن و یا اصلا صحبت نکردن.
• کودک ممکن است ناشنوا بنظر برسد حتی اگر آزمایش شنوایی سنجی را طی کرده و نتایج آزمایش شان نرمال باشد.

• انواع رفتارها، علایق و بازی های تکراری. برای مثال تاب خوردن مداوم، علاقه غیرطبیعی به بعضی از اشیاء و ناراحت شدن در صرت تغییر برنامه روتین زندگی.
• ناتوانی در گفتن اسم، برقراری ارتباط چشمی، اجتناب از نوازش شدن و بقل شدن و یا کمک نخواستن.
• ناتوانی از شروع مکالمه و صحبت با دیگران و یا عدم توانایی در حفظ مکالمات.
• حساس بودن به نور، صدا و یا لمس شدن و در عین حال بی توجه به درد.
• عادات غذایی عجیب، همچون خوردن تعداد کمی از انواع غذا و یا خوردن مواد غیرخوراکی همچون گچ یا خاک.
• رفتار خودزنی مثلا کوبیدن سر به زمین یا دیوار و یا با دست ها.

کودکان مبتلا به اوتیسم در رفتار با دیگران مشکل داشته باشند. زمانیکه این کودکان بزرگتر می شوند بعضی از آنها ممکن است علاقه بیشتری برای ارتباط با دیگران داشته و کم تر دچار پریشانی شوند. بعضی دیگر تقریبا سبک زندگی نزدیک به سبک زندگی سالم و عادی دارند. با اینحال سایر این کودکان بازهم در مهارت های زبانی و اجتماعی دچار مشکل بوده و دوران نوجوانی و بلوغشان بیماری آنها را شدید تر کند.

اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری علم و مهارت کند بوده و بعضی از آنها نشانه هایی از هوش پایین را نشان می دهند. سایر کودکان مبتلا به اوتیسم در یادگیری مشکلی نداشته اما در ارتباط اجتماعی، کلامی و زندگی طبیعی مشکل دارند. تعدا کمی از کودکان مبتلا به اوتیسم بصورت بالقوه توانایی های بالایی داشته و مهارت های مثال زدنی در بعضی از مهارت های خاص همچون هنر، موسیقی و یا ریاضی از خود نشان می دهند.

علل  شکل گیری

تا کنون هیچ علت مشخصی برای اُوتیسم کشف نشده است ولی مشخص شده است که عملکرد غیر عادی مغز باعث ایجاد حالات اُوتیسم می شود . اسکن های مغزی در بعضی موارد نشان داده است که مغز کودکان اُوتیسیک از نظر اندازه و ساختار با مغز کودکان سالم متفاوت است. در حال حاضر تحقیقات فراوانی در رابطه با احتمال دخالت عوامل ژنتیکی و عوارض داروئی در بروز اُتیسم در حال انجام است. در بعضی از خانواده ها مشاهده شده است که اُوتیسم مانند بیماریهای ژنتیکی از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود که این خود می تواند تئوری ژنتیکی بودن اُوتیسم را در بعضی موارد ثابت کند. ولی در بسیاری از موارد هم مشاهده شده است که سابقه اُوتیسم درخانواده و یا اقوام وجود نداشته است .

همچنین در بعضی از کودکان مشخص شده است که در بدو تولد نشانه هائی از اُوتیسم را دارا می باشند ولی این مورد هم عمومیّت ندارد. هنوز محققین نتوانسته اند علت خاصی را به تنهائی برای ایجاد بیماری اُوتیسم کشف کنند و میتوان یک سری علل را در بروز آن مؤثر دانست.

محققین دیگری نیز معتقدند که تحت شرایط خاصی تعدادی از ژنهای ناپایدار باعث اختلال در عملکرد مغز و در نهایت بروز اُوتیسم می شوند. تعداد دیگری از محققین نیز بر روی احتمال بروز اُوتیسم در دوران بارداری تحقیق می کنند. آنها معتقدند که یک عامل ویروسی ناشناخته، اختلال متابولیسمی ، و یا آلودگی به مواد شیمیائی محیطی در دوران بارداری می تواند عامل ایجاد این بیماری باشد. احتمال بروز اُوتیسم در کودکانی که بیماری هائی مانند سندرم ژن ایکس حساس، توبروس سلروسیس، سندرم روبلا، و فنیل کتنوریای درمان نشده داشته باشند بیشتر است. بعضی از مواد خطرناک مانند جیوه نیز که در دوران بارداری وارد بدن مادر شوند می توانند احتمال بروز اُوتیسم را افزایش دهند.

درمان

 هرچند درمان کاملی برای بیماری اوتیسم وجود ندارد، ترکیبی از درمان های خانگی و مدرسه‌ای می تواند به درمان این بیماری کمک نماید. هدف درمان افزایش عملکرد کودک با کاهش شدت بیماری می باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به بیماری های دیگر همچون بیماری صرع، اختلالات خواب و مشکلات معده مبتلا باشند و باید در کنار درمان اوتیسم به درمان این بیماری ها هم پرداخت. درمان اتیسم یک درمان ترکیبی و چندگانه خواهد بود و رویکردهای مختلفی نظیر دارودرمانی، گفتاردرمانی، کاردرمانی جسمی و ذهنی، بازی درمانی، اصلاح رژیم تغذیه، افزایش مهارت های ارتباطی، موسیقی درمانی، ببهود عملکرد شناختی را شامل می گردد.

اوتیسم و رفتارهای جنسی

جنسیت و تمایلات جنسی، چیزی فراتر از داشتن سکس و آمیزش جنسی است، در واقع جنسیت به معنای این است که فرد در مورد رشد و تحول بدن خود چه احساسی دارد و چگونه فکر میکند، چگونه احساسات صمیمانه را درک می کند، چگونه جذب دیگران می شود یا دیگران برایش جذاب می شوند و چگونه درگیر یک رابطه عاطفی می شود و چگونه یک رابطه عاطفی را تداوم می بخشد و در نهایت رفتارهای جنسی و صمیمانه را چگونه شکل می دهد. بنابراین زندگی جنسی و تمایلات جنسی بخش مهمی از رشد و سلامت ما تلقی می گردد. افراد مبتلا به اختلالات رشدی و تحولی و از آن جمله اوتیسم، دقیقا به روشی مشابه افراد عادی چنین روند رشدی را طی می کنند، اما به کمک بسیار زیادی برای درک بهتر و شکل دادن به تعاملات و ارتباطات اجتماعی، عاطفی،صمیمانه و جنسی نیاز دارند تا به بلوغ جنسی خود برسند. یک کودک اوتیسم همانند هر فرد عادی دیگری ممکن است به داشتن روابط جنسی علاقه مند باشد یا نباشد،  او همچنین می تواند روابط عاطفی و رمانتیک را نیز شکل دهد، روابطی که الزاما با آمیزش جنسی همراه نیستند. بنابراین در افراد دارای اختلال اوتیسم همچون افراد عادی تجارب جنسی و اکتشافات جنسی که منجر به شکل گیری بلوغ جنسی می گردند، به یک شکل صورت می گیرد. اما این تجارب جنسی و عاطفی برای افراد دارای اختلالات رشدی/ تحولی و اوتیسم همراه با چالش های بیشتری است. برای بسیاری از کودکات مبتلا به اوتیسم درک احساسات صمیمانه و عواطف رمانتیک بسیار سخت و دشوار است؛ آن ها به راحتی نمی توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، نمی توانند به ابراز عاطفی خود بپردازند؛  بنابراین وقت درک چنین رفتارهایی و شروع یه رابطه ایمن برای ان ها دشوار باشد،احتمال بیشتری وجود دارد که با خطر قرار گرفتن در یک رابطه ناایمن و ناسالم مواجه شوند. مهمترین مساله در ارتباط با افراد مبتلا به اوتیسم قرار گرفتن در موقعیت هایی است که ایمن و سالم بوده و با رضایت آن ها همراه باشد. منظور از رضایت در اینجا این است که فرد مبتلا به اوتیسم درباره نوع تجربه یا تجارب جنسی اش با فرد دیگر احساس مثبتی داشته باشد و منظور از ایمن بودن رابطه این است که اقدامات لازم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی یا بارداری صورت گرفته باشد.  بنابراین یکی از مهمترین آموزش های والدین به کودکان دارای اوتیسم این است که مفهوم جنسیت و جذابیت جنسی را برای کودک خود تشریح کنند؛  برای مثال هنگامیکه فرد دارای اوتیسم جذب شخصی می گردد باید بتواند در ابتدا به شکل مناسب در مورد بدن خود، اندام های جنسی و لمس و تماس فیزیکی آموزش ببیند و یاد بگیرد در چنین شرایطی ممکن است از او چه خواسته شود و یا چه چیزی باید از طرف مقابل خود بخواهد. بلوغ همچون افراد عادی برای افراد داری اوتیسم نیز تجربه می گردد با این حال همچون سایر مسائل با چالش های زیادی برای این افراد همراه خواهد بود؛ نوجوانان مبتلا به اوتیسم در درک تغییرات ظاهری و درونی خود مشکلات زیادی را تجربه خواهند نمود و همچنین در درک تغییراتی که به واسطه بلوغ در آن ها رخ میدهد نیز مشکل خواهند داشت، ان ها نمی توانند به راحتی احساسات و عواطف دیگران را نسبت به خود درک کنند و همچنین قادر نیستند که روباط عاطفی و رمانتیکی را به خوبی با شخص دیگری داشته باشند، این افراد معمولا قادر نیستند که عواطف و احساسات خود را به خوبی به دیگران منتقل کنند و قادر به ابراز عاطفی یا جنسی خود نیستند؛  در این جا نیز والدین می توانند از طریق تصویر سازی به فرزند خود آموزش دهند که در چنین شرایطی باید چگونه رفتار کنند، این اموزش می تواند شامل لمس کردن فرزند، نوازش کردن وی، گوش دادن به حرف هایش و دعوت از وی برای انجام کاری مشترک باشد تا بتوانند این رفتارها را در رابطه عاطفی خویش نیز منتقل کند.

نکته مهم دیگری که والدین باید به فرزند خویش اموزش دهند این است که به وی یاد دهند هرگونه ابراز عاطفی از سوی شخص دیگر را نباید به منزله یک رابطه عاطفی و رمانتیک قلمداد کنند، اینکه هر شخصی به ان ها نزدیک میشود و سعی در برقراری رابطه با آن ها دارد، الزاما بدین معنانیست که می خواهد روابطی صمیمانه با ان ها برقرار کند، ممکن است فردی صرفا برای دوستی با آن ها پیشقدم گردد. استفاده از مواد اموزشی بصری در این ارتباط می تواند بسیار کمک کننده باشد، والدین و مربیان باید با استفاده از وسایل کمک اموزشی تصویری به این افراد یاد دهند که در موقعیت های عاطفی چگونه رفتار کنند، چگونه خود را ابراز دارند، چگونه رفتاری داشته باشند که برای طرف مقابل جذاب باشد و نظایر آن.. والدین و مربیان باید به کودکان خود یاد دهند که چگونه ممکن است رفتارهای مختلف انان توسط دیگران به اشکال مختلف تعبیر و تفسیر گردد، بنابراین هر رفتاری الزاما به معنای شکل دادن به رابطه عاطفی نیست. یکی از مهمتریم رفتارهای جنسی لمس کردن و نوازش کردن است که نقش مهمی در روابط عاطفی و صمیمانه دارد؛  این مساله برای افراد مبتلا به اوتیسم نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، چنانچه فرد مبتلا به اوتیسم نتواند احساس خوبی نسبت به نوازش کردن یا نوازش شدن و یا در اغوش گرفتن داشته باشد، این مساله می تواند بر روی روند تعاملات عاطفی و صمیمانه اش تاثیرگذار باشد. در چنین شرایطی والدین و مربی فرد باید از فرایند حساسیت زدایی برای وی استفاده کند و سعی داشته باشد تا از طریق تماس فیزیکی با وی بویژه در شرایطی که فرد خوشحال و آرام به نظر می رسد، احساس خوبی در فرد ایجاد کند، سپس به آرامی باید تماس فیزیکی را با وی بیشتر کند؛  برای مثال نوازش کردن دستان وی یا موهای وی برای مدت زمان کوتاه که احساس منفی در فرد نیز ایجاد نشود، چنین برنامه ای می تواند به طور مرتب تکرار شده و احساسات و عواطف فرد را تقویت نماید تا بتواند از این حرکات لذت برد. باید در نظر داشت که افراد مبتلا به اوتیسم افرادی با شرایط بسیار خاص هستندو در نتیجه رفتار کردن با آن ها باید بسیار محتاطانه بوده و نیازمند صبر و مدارای زیاد است. این افراد در طول زندگی خود و در حیطه های مختلف زندگی چالش های بسیار زیادی و شدیدی را خواهند داشت و لذا باید صبورانه با آن ها به تمرین پرداخت. یکی از مهمترین مسائل در زندگی نوجوانان عدم تداوم روابط عاطفی و صمیمانه ان هاست که این امر برای افراد مبتلا به اوتیسم نیز صدق می کند؛ تمام شدن یک رابطه عاطفی ممکن است یک طرفه باشد یا هر دو نفر با توافق آن را تمام کنند، مساله مهم زمانی که رابطه یک طرفه تمام می شود و فرد مبتلا به اوتیسم در طرف مقابل است و همچنان تمایل به ادامه رابطه دارد؛  در چنین شرایطی احساسات و هیجانات منفی زیادی نظیر غمگینی، تنهایی، خشم و عصبانیت و .. تجربه می گردند؛  چنین احساساتی هرچند طبیعی هستند،  با این حال مدیریت ان ها برای افراد مبتلا به اوتیسم سخت و دشوار تر است. انجام فعالیت های لذت بخش با وی، صرف وقت بیشتر با وی، صحبت درباره آنچه که اتفاق افتاده و احساستی که وی تجربه می کند و کمک به وی برای بیان احساساتش به شکل داستان، نقاشی و پرداختن به فعالیت های دیگر نظیر ورزش می تواند به وی کمک زیادی بکند.

یکی از مهمترین چالش ها در زندگی افراد مبتلا به اوتیسم این است که این افراد، ممکن است موردسوء استفاده جنسی قرار گیرند؛  بنابراین این کودکان باید به خوبی آموزش ببینید که چه نوع روابط عاطفی سالم و کدام یک ممکن است به قصد بهره برداری از آنان باشد. در روابط عاطفی سالم، معمولا خانواده و دوستان نزدیک در جریان بوده و از فرد مراقبت خواهند کرد؛ دست دادن، در آغوش گرفتن و روبوسی بخشی از روابط عاطفی سالم و ایمن تلقی می گردد، اما در روابطی که ممکن است منجر به سوء استفاده جنسی، همیشه چیزی ناراحت کننده و آزاردهنده وجود دارد، مثلا اصرار زیاد برای بوسیدن فرد یا در آغوش گرفتن وی… . همچون موارد قبل استفاده از مواد اموزشی بصری می تواند به این افراد یاد دهد که چه شرایطی مناسب و چه شرایطی آزار دهنده می تواند باشد.

زندگی خانوادگی و زناشویی، به طور کلی بر مبنای روابط بنا نهاده شده است، رابطه بین دو فرد بزرگسال به عنوان زن و شوهر، رابطه ببین والدین و فرزندان  و سایر اعضای خانواده، بنابراین در یک زندگی خانوادگی و زناشویی، روابط بین فردی اهمیت فوق العاده ای دارد؛ اما اوتیسم و اختلالات رشدی و تحولی در این طیف به یک معنا سرشار از چالش های ارتباطی و تعاملی است، فقدان درک تعاملات اجتماعی و روابط بین فردی، فقدان درک مناسب و کافی عواطف و احساسات، و ضعف در برقراری روابط سازنده و موثر. بنابراین اوتیسم به طور کامل زندگی خانوادگی و زناشویی را تحت تاثیر قرار میدهد،  قطعا ازدواج یک فرد اوتیسم با یک فرد سالم و یا فرد دیگر مبتلابه اوتیسم امکان پذیر است؛ اما سرشار خواهد بود از مشکلات و تعارضات ارتباطی و عاطفی و مشکلاتی که قطعا زندگی بهتر و نرمالی را به همراه نخواهد داشت. چنین چالش هایی در زندگی خانوادگی و زناشوی به طور حتم بر عملکرد فرد در زندگی روزمره و خارج از محیط خانواده نظیر شرایط شغلی نیز موثر خواهد بود، بویژه اگر یکی از زوجین مبتلا به اوتیسم باشد و دیگری نه. این مساله فقط شامل زوجین نمی گردد، بلکه حضور یک فرد مبتلا به اوتیسم در خانواده خود به تنهایی مشکلات و چالش های فراوانی را به همراه خواهد داشت. زندگی زناشویی این افراد مطمئنا به دلیل عدم ادراک درستی که فرد مبتلا به اوتیسم از شرایط مختلف زندگی خواهد داشت، با چالش های فراوانی همراه است، این افراد شدیدا نیاز به اموزش داشته و به طور مرتب باید تحت مراقبت و آموزش باشند، این آموزشها باید منجر به ارائه شرایطی حداقلی برای داشتن یک زندگی نسبتا نرمال باشد، به طور حتم آموزش ها در ارتباط با آمیزش جنسی نیز چالش های فراوانی پیش رو خواهد داشت. با این حال باید دید فرد مبتلا به اوتیسم که حالا در سنین بزرگسالی است، تا چه اندازه اختلال تکلم، اختلال در برقراری روابط ‌اجتماعی و چه میزان عقب‌ماندگی ذهنی دارد. آن دسته از افراد مبتلا به اوتیسم که عقب‌ماندگی ذهنی عمیق دارند، تا آخر عمر زندگی کاملا وابسته‌ای خواهند داشت و بیمارانی هم که از نظر هوشی و ذهنی مشکل کمتری دارند، اگر آموزش خوبی در دوران کودکی و نوجوانی و یا در سنین فعلی دیده باشند، حتی می‌توانند به مرحله‌ای برسند که خودشان تا حدودی به تنهایی و مستقل، قادر به اداره زندگی‌شان باشند. البته همچنان از نظر ارتباطی و کلامی مشکل داشته باشند. گروهی هم که عقب‌ماندگی خفیف تا متوسط دارند، می‌توانند با کمک و حمایت اطرافیان، تا حدی درس بخوانند و کار‌های ساده انجام دهند. از آنجا که بخش مهمی از ازدواج، برقراری ارتباط و ابراز واکنش و احساسات دوسویه است، امکان دارد فرد مبتلا به اوتیسم در این بخش با مشکل مواجه شود و با وجود ازدواج، نتواند خواسته‌های همسرش را به خوبی برطرف کند زیرا او در اصل اولیه برقراری ارتباط دچار مشکل است بنابراین به نظر نمی‌رسد حتی افراد مبتلا به اوتیسم که مشکل ذهنی هم ندارند، بتوانند ازدواج موفقی داشته باشند. این مساله در ارتباط با برقراری تمامی تعاملات بین فردی در زندگی زناشویی است، حتی اگر آموزشهایی درباره روابط جنسی و زندگی جنسی شان باشد، بازهم در بسیاری موارد مشکلات به قوت خود باقی خواهند ماند و فقط در مواردی ممکن است کنترل گردد. نکته مهم بعدی در مورد باردار شدن این افراد است. چنانچه فرد به لحاظ فیزیولوژیکی مشکلی نداشته باشد، می تواند باردار گردد، با توجه به اینکه هنوز به طور دقیق ژنتیکی بودن اوتیسم به اثبات نرسیده، نمی توان این فرض را مطرح کرد که اوتیسم ممکن است از طریق ژنتیک به فرزند این افراد منتقل شود و در نتیجه نمی توان به طور قطع بیان داشت افراد مبتلا به اوتیسم در صورتیکه باردار شوند، احتمالا فرزند آن ها نیز به اوتیسم مبتلا خواهد بود. با این حال تربیت فرزند مطمئنا می تواند برای پدر و مادر مبتلا به اوتیسم کاری بسیار دشوار و چالش انگیز باشد.

به طور کلی اوتیسم اختلال پیچیده ای است، و با توجه به اینکه هنوز علل دقیق و روشنی برای آن مشخص نشده است، اظهار نظر های قطعی در مورد شیوه های برخورد با این افراد، زندگی تحصیلی، شغلی و زناشویی آنان، و حتی درمان آن، غیر ممکن است… نکته مهم این است که افراد مبتلا به اوتیسم به دلیل شرایط خاص و پیچیده ای که دارند، نیازمند حمایت و کمک های فراوانی بوده و لازم است برنامه های آموزشی مداومی را دنبال کنند، با این حال زندگی جنسی آنها، رشد و تحول جنسی، بلوغ جنسی، رفتارهای جنسی، میل و برانگیختگی جنسی، ارگاسم و حتی بارداری در این افراد همچون سایر افراد نرمال است، با این تفاوت که به دلیل عدم درک مناسب و فقدان مهارت در تعاملات، با چالش های بسیار بیشتری همراه خواهد بود.