چرا کودکم دروغ می گوید ؟

« بارها به او گفتم که دروغگو دشمن خداست ، ولی انگار اصلا یادش نمی مونه . هر چی بهش می گم که نباید دروغ بگه یا دعواش می کنم فایده ای نداره . دیروز دخترم گفت که دوستش اون رو کتک زده . هفته قبل می گفت دوست دیگه اش اون رو مسخره کرده . روز بعد گفت دوچرخه اش شکسته شده . روز دیگه می گفت عروسکش پرواز کرده . واقعا نمی دونم چطور باهاش رفتار کنم ؟ »

آنچه باید بدانیم این است که دروغ گفتن یک پدیده غریزی نیست بلکه ما دروغ گفتن را از محیط فرا می گیریم . محیط اطراف ما شامل خانواده ، دوستان ، مدرسه و … به دروغ گفتن ما کمک می کنند . اولین نکته ای که والدین باید دقت کنند این است : قبل از اینکه به فکر این باشید که با کودک دروغگویتان چگونه برخورد کنید ، ابتدا باید علل و نوع دروغ کودک را پیدا کنید . دروغگویی در بچه های مختلف ، دلایل مختلفی دارد و همه بچه ها به علت دروغ نمی گویند .

علت های دروغگویی کودکان :

۱ – دروغ گفتن به دلیل تخیل

گاهی ما به طور ناخواسته تخیل و دروغ را با هم اشتباه می گیریم . یکی از ویژگی های دروغ ، عمدی بودن آن است ولی وقتی کودک در مورد تخیلش با ما صحبت می کند عمدی در کار نیست و او در حال پرورش خلاقیت خود است نه دروغ گویی . اگر کودک شما به علت تخیلاتش ، ناخودآگاه شکل دروغگویی پیدا کرده است یکی از راههای مناسب برخورد با او ، هدفمند کردن تخیل اوست به طور مثال وقتی کودک برای ما تعریف می کند که در خیابان ماشینی یک دفعه سرعت گرفت و گاز داد و پرواز کرد ، کافی است به جای مسخره کردن یا نصیحت کردنش ، از او بخواهیم تصویر آن را نقاشی کند .

۲ – دروغ گفتن به دلیل تقلید کردن

بچه ها تمایل دارند برای اینکه به اطرافیان نشان دهند که بزرگ شده اند ، کارهای بزرگترها را تقلید کنند مثلا کفش بزرگترها را می پوشد و یا مثل فرد خاصی صحبت می کند. در خانواده هایی که دروغ گفتن در قالب (( دروغهای مصلحتی )) توجیه شده است ، کودک نیز سعی می کند که برای بزرگ نشان دادن خود ، مثل اطرافیانش دروغ بگوید .

۳ – دروغ گفتن به خاطر فرار از مجازات

گاهی طوری با اشتباهات فرزندمان برخورد می کنیم که او چاره ای جز دروغ گفتن ندارد . وقتی برای گفتن حرف راست ، کودک پاداشی نمی گیرد و در عوض تنبیه هم می شود ، انتظاری جز این نباید داشته باشیم که کودک بار بعد هم به ما دروغ بگوید . برخی والدین می گویند (( حتی اگه کار بدی کردی ، باز هم به من راستش رو بگو )) .این والدین با گفتن جمله بالا می خواهند کودکشان را به راستگویی تشویق کنند با این حال وقتی که فرزندشان به دروغش اعتراف می کند ، بسیار عصبانی می شوند و شروع به نصیحت و توضیحات طولانی می کنند . آیا جمله تشویقی (( همیشه به من راستش رو بگو )) با عصبانیت و ناراحتی شدید بعد از اعتراف کودک ، هماهنگی دارد ؟؟؟؟؟

برخی والدین کاملا مطمئن هستند که کودکشان کار بدی را انجام داده است با این حال دوباره از او می پرسند که کار او درست بوده است یا نه . در این شرایط کودک ممکنست برای فرار از تنبیه دروغ بگوید .

مثلا می گویند : « دفعه ی قبل گفتم که اگه لباسهاتو روی زمین بیاندازی ، از تماشای تلویزیون محروم می شی ، الان بگو ببینم تو لباسهاتو روی زمین ریختی یا عروسکت این کار رو کرده ؟ »

بنابراین : اگر می بینید که کودکتان طبق قانونی که قبلا با او به توافق رسیده اید ، عمل نمی کند به جای سوال و جواب های بیهوده ، قانونش را دوباره به یادش بیاورید و اگر مجددا تکرار کرد ، از تنبیه های ملایمی مثل محروم کردن از تماشای فیلم مورد علاقه اش یا خوراکی مورد نظرش استفاده کنید .

با کودکتان در چنین مواقعی بحث نکنید ، ۲۰ سوالی راه نیاندازید که مثلا « اگه تو شکلات ها رو نخوردی پس کی خورده ؟ مگه غیر از تو ، شخص دیگه ای در خونه بوده ؟ اگه تو نخوردی پس چرا صورتت شکلاتیه ؟؟؟؟؟ »

۴ – دروغ گفتن به خاطر ضعف و ناتوانی

گاهی به این علت که از کودک خواسته ای دارید که او فکر می کند توانایی انجام آن را ندارد ، به دروغ گفتن متوسل می شود تا آن کار را انجام ندهد . اگر به کودکتان آموزش دهید که به درخواست های ناناسب و نا به جای دیگران نه بگوید ، این اتفاق رخ نمی دهد که مجبور به دروغ گفتن شود . حتی بسیاری از بزرگسالان چون قدرت « نه گفتن » ندارند ، رو به دروغ می آورند . تصور کنید فرزندتان را مجبور می کنید تا هر روز برای بلند شدن قدش بارفیکس بزند . اگر فرزندتان توانایی بارفیکس رفتن را نداشته باشد ، برای انجام ندادن این کار بهانه می آورد مثلا به دروغ می گوید (( دستم درد می کنه )) .

۵ – دروغ گفتن به علت حسادت

گاهی دروغ گفتن کودکان به علت حسادتشان به دیگران است . تجسم کنید که معلم بعد از تعطیلات عید نوروز از دانش آموزان سوال می کند که ایام عید به کجا سفر کرده اید و هر کس جوابی می دهد . یکی می گوید کانادا ، یکی می گوید آلمان و … حال خود را به جای کودکی بگذارید که به خاطر مسائل مادی به مسافرت نرفته است . ممکن است به خاطر حسادت به دیگران ، به دروغ شهر یا کشوری را نام ببرد .

راه برخورد با این کودک این است که والدین باید بر روی عزت نفس فرزندشان کار کنند و به او یاد بدهند که خوب بودن آنها ارتباطی به عوامل بیرونی مانند سفر ، لباس و … نیست .

۶ – دروغ به خاطر انتقام گرفتن

گاهی کودک حس می کند که در خانه نقش و اهمیتی ندارد و همیشه در معرض انتقاد اطرافیانش هست . حس می کند که برادر ، خواهر ، پسر خاله ، دختر عمو و … از او بهتر هستند . در این شرایط راهی برای عرض اندام و نشان دادن خودش پیدا می کند و آن راه خراب کردن شخصیت دیگران است .

این دسته از بچه ها که احساس حقارت پیدا می کنند ، با هدف خراب کردن دیگری دست به دروغ می زنند مثلا می گویند : « پسر خاله ام توپ رو سوراخ کرد ، خیلی پسر بد و بی تربیتیه » .

راه مناسب برای برخورد با این کودکان ابتدا درمان کمالگرایی و سخت گیری والدین آنهاست . معمولا والدین این بچه ها ، افرادی سخت گیر و وسواسی هستند . پس باید با دادن مسئولیت در خانه و در مقابل دیگران ، اعتماد به نفس این بچه را بالا برد .

 

موفق باشید

مژده پورحسین – مشاور کودک و نوجوان