تخیل امکان می دهد چیزی را که قبلا دیده یا شنیده ایم یا در گذشته حس کرده ایم ، دوباره در ذهن مان ایجاد کنیم . به کمک تخیل انسان می تواند وقایع را فراموش نکند . خیلی سریع می توانیم بوی پیپ پدر بزرگ را به خاطر آوریم و این که چقدر دوست داشتیم روی زانویش بنشینیم تا او برایمان قصه بگوید . می توانیم صدای زمزمه های مادر بزرگمان در تعطیلات را به خاطر آوریم که افراد خانواده را به گرمی دور هم جمع می کرد . کودکان برای بهره مند شدن از مزایای قوه تخیل ابتدا باید یاد بگیرند از تمام حواس شان استفاده کنند . در این مقاله بازی های متنوعی جهت تقویت تخیل دیداری ، شنیداری ، لمسی یا حرکتی کودکان برای شما والدین گرامی ارائه می شود .

۱ – لمس کردن بدون دیدن :

مجموعه ای از اشیاء با جنس متفاوت مثل مخمل ، نخ ، توپ نخی ، لاستیک ، نوار چسب ، برگ ، کاغذ ، سلفون ، سنگ های کوچک ، شال گردن ، پنبه و … گردآوری کنید . هر دفعه یکی از آنها را داخل کیسه بگذارید و از کودک بخواهید با چشمان بسته دستش را داخل کیسه کند و آن را لمس کند و بگوید چه احساس می کند ( سخت ، نرم ، نازک ، کلفت و خشک ) و اگرممکن است نام آن ها را حدس بزند .

۲ – دسته بندی کردن پارچه ها :

تکه پارچه هایی نرم و زبر تهیه کنید . از کودک بخواهید آنها را لمس و طبق بافتشان دسته بندی کند . این بازی را با شرح صفات لمسی متضاد دیگر مانند : سخت در برابر نرم ، تر در برابر خشک انجام دهید .

۳ – آموختن درباره سرد و گرم :

در سه کاسه به ترتیب آب داغ ، گرم و سرد بریزید . مراقب باشید دمای آب داغ آنقدر نباشد که به کودک آسیب برساند . از کودکان بخواهید به آب کاسه ها دست بزنند و بگویند داغ ، گرم یا سرد است . بپرسید هر یک از دماها چه احساسی به آنان می دهد ( خوش ، ناخوش ، چندش و … )

۴ – مجسم کردن حضور در گرما یا سرما :

عکسهایی از مکان ها و چیزهای گرم و سرد پیدا کنید . تصاویر مجلات و راهنماهای آژانس های مسافربری برای این منظور بسیار مناسب است . از کودک بخواهید به عکس های مکانهای گرم نگاه کند و همراه با شما مجسم کند در آنجاست و گرما را احساس می کند مثلا تجسم خشک کردن عرق بدن ، سست و بی حال گرفتن بدن و به کندی راه رفتن . با عکس های مکان های سرد همین کار را انجام دهد و وانمود کند می لرزد و دندانهایش به هم می خورد . تجسم پوشیدن لباس های متعدد و نام بردن آنها ، گرم کردن دست ها در زیر بغل و ساییدن آنها به هم و گفتگو درباره گرمایی که از اصطکاک آنها به وجود می آید . عکس های اشیاء سرد و گرم را نشان بدهید و درباره آنها صحبت کنید . در مورد اینکه آیا می توان به آنها دست زد یا نه گفتگو کنید و از کودک بپرسید چه احساسی پیدا می کند .

۵- آموختن از راه بوییدن :

موقع گشت و گذار با کودکان توجه آنان را به بوهای اطراف جلب کنید . در فروشگاه تره بار رایحه میوه ها و سبزی های فصل مانند پرتغال ، گل کلم ،سیب زمینی ، پیاز ، هلو را استنشاق کنید . سبزیهای خشک را هم به کودک نشان دهید و از او بپرسید از بوی ریحان به یاد چه چیزی می افتد . ممکن است بتوانید در خواربارفروشی پنیر ، ادویه ها ، انواع چای و پودر قهوه را ببویید . با گردش در پارک مواد جدیدی برای جعبه بویایی جستجو کنید مثل برگ های خشک شده ، کمی خاک خیس ، میوه یا گل . بازدید از نانوایی و شیرینی پزی و آشنایی با بوهای دلپذیر پخت نان ، شیرینی و کیک روش خوبی برای به پایان بردن گردش روزانه است به خصوص اگر همه از آن بهره مند شده باشند .

۶ – سینی چشیدن :

سینی چشیدن از سرگرم کننده ترین تجربه های حسی است به ویژه اگر در آن مجموعه ای باشد از خوراکی هایی که از نظر کودکان لذیذند . تکه هایی به اندازه یک لقمه از غذاهای متعدد را در یک سینی یا دیس بریزید مانند : میوه های تازه ، میوه های خشک مانند کشمکش ، زرد آلو ، سیب ، پنیر ، حبوبات خشک ، سبزی های تازه و خام ، چوب شور ، نان و … . روی چشمان کودکتان را ببندید و سینی را بیاورید . چشم بند باید از پارچه نرم باشد و به راحتی پشت سر بسته شود . به کودکتان کمک کنید هر بار یک تکه غذا بردارد و نام آن را حدس بزند .

۷ – گروه خودکفا :

بی آنکه برنامه ریزی کرده باشید یک گروه تشکیل دهید که در کودکان با سنج ، ساز دهنی ، سوت سوتک و طبل کوچک آهنگ بزنند . آنان باید سعی کنند سازشان را خودشان بسازند به این منظور روشهای زیر را پیشنهاد می کنیم :

• داخل بطری خالی بدمید تا صدای بم ایجاد شود .
  
• دو در قابلمه یا ظرف دیگر را به هم بزنید تا صدای شبیه سنج ایجاد شود .
  
• دو تکه چوب را برای تولید صدا به هم بکوبید یا روی هم بمالید .
  
• به آرامی با قاشق فلزی داخل لیوان ضربه بزنید تا صدای زنگ ایجاد شود .
  
• چند قاشق فلزی در اندازه های مختلف را طوری ببندید که آزادانه حرکت کنند . با قاشقی دیگر به آنها ضربه بزنید و صدای سنتور درآورید .
  
• با استفاده از یک تکه لوله آلومینیومی یا مقوای دستمال توالت ، لوله مقوایی درست کنید و روی آن را با رنگی روشن نقاشی کنید و شیپوری جالب بسازید . کودکان می توانند روی آن برچسب های رنگی مانند تمبر با عکس برگردان بچسبانند یا آن را تزیین کنند .
  

۸ – من کی هستم ؟

چشمان کودکان را ببندید سپس آنها را در اطراف اتاق قرار دهید . شانه یکی از کودکان را لمس کنید و بگویید « حدس بزن من کی ام » و کودک سعی می کند از روی صدا ، گوینده را تشخیص دهد . به آنها بگویید نباید صدایشان را عوض کنند .

۹- من چه چیزی هستم ؟

چشمان کودکان را ببندید و از آنان بخواهید صداهای موجود در محیط خانه را شناسایی کنند مانند : صدای یخچال ، صدای غژ و غژ کردن در ، باز و بسته شدن در یا پنجره ، کشیده شدن صندلی روی زمین ، توستر در حال کار ، تیک تیک ساعت ، سوت جاروبرقی ، جاری شدن آب در ظرف شویی ، صدای مخلوط کن برقی ، صدای مسواک زدن و …

۱۰ – صداهای طبیعت :

می توانید صداهای ضبط شده باد ، باران ، آبشار ، اقیانوس ، جنگل و بسیاری از محیط های دیگر را پخش کنید . بعد از گوش کردن به این صداها به عکس و تصویر محیطی که صدای آن را شنیده اید ، نگاه کنید و به کودک کمک کنید صدایی را که همراه آن عکس است ، تقلید کند .

۱۱ – صدای حیوان ها :

خردسالان دوست دارند صدای حیوانها را تقلید کنند . گفت وگویی را با کودک ترتیب دهید و در آن با صدای بعضی از حیوان ها صحبت کنید مانند گاو ، سگ ، خروس ، اسب ، شیر ، گوسفند ، گربه و میمون .

۱۲ – تلفن :

برای ساختن این وسیله از دو قوطی فلزی تمیز آب میوه که یک طرف آنها باز باشد ، استفاده کنید . مطمئن شوید که لبه قوطی ها تیز نباشند تا مبادا انگشتان بچه ها را ببرند . طرف سالم هر قوطی را سوراخی درست کنید تا بتوان از داخل آن نخی را عبور داد . یک تکه نخ سه متری ببرید و دو انتهای آن را از سوراخ ها رد کنید . گرهی بزنید که نخ بیرون نیاید . به کودکان بگویید اگر دوست دارند قوطی ها را نقاشی کنند . حالا تلفن آماده است . وقتی کودکی یکی از قوطی ها را روی گوشش نگه دارد ، کودک دیگری یا یک بزرگسال باید در قوطی دیگر صحبت کند . کودکان بسیار مشتاقند بدانند صدا در چه مسافتی بیشترین قدرت را دارد .

 

مژده پورحسین –مشاور کودک و نوجوان