گاهی چنین پیش می آید که فرزندی با کارها و رفتارهایش باعث ناراحتی و آزردگی والدینش شود . در این موقع آن پدر یا مادر تلاش می کند تا با حرف زدن راه درست و رفتار صحیح را به فرزندش یاد دهد اما در برخی شرایط صحبت های آن پدر یا مادر نه تنها مفید و موثر نمی باشد بلکه باعث خستگی خود آن والد و یا ایجاد احساس حقارت ، اضطراب و اعتماد به نفس پایین در فرزندش می شود . در اینجا به مهم ترین خطاهای والدین در حرف زدن با فرزند اشاره می کنیم . به تاثیر هر جمله روی فرزند دقت کنید :

۱ – سرزنش و متهم کردن :

« باز هم که جای انگشت های کثیف تو روی در مونده . چرا همیشه این کار رو می کنی ؟ چرا متوجه نمی شی ؟ چرا هیچ وقت نمی تونی کاری رو درست انجام بدی ؟ چند دفعه باید بگم از دستگیره استفاده کن ؟ مشکل اینه که هرگز گوش نمی دی ؟ »

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « وجود در از من مهم تره . به دروغ می گم که کار من نبوده . من آدم کثیفی هستم . حالا که به من میگه هیچ وقت بهش گوش نمی دم ، پس واقعا دیگه گوش نمی دم » .

۲ – به کار بردن لقب های ناخوشایند :

« هوا امروز خیلی سرده ، ولی تو یه کاپشن نازک پوشیدی ، چرا این قدر احمقی ؟ »

« بذار دوچرخه رو برات درست کنم . میدونی که اصلا از مکانیکی سر در نمیاری »

« به غذا خوردنت نگاه کن ، چندش آوره »

« آدمی کثیف و شلخته هستی که اتاقت این قدر در هم ریخته است . مثل حیوون زندگی می کنی »

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « اون درست می گه ، من کودنم و کاری بلد نیستم ، دیگه چرا تلاش کنم ؟ حسابش رو می رسم دفعه بعد حتی همین ژاکت نازک رو هم نمی پوشم ، من اونو دوست ندارم »

۳ – تهدید ها :

« اگه یه دفعه دیگه به اون لامپ دست بزنی کتک می خوری » ، « اگه آدامس رو از دهنت در نیاری ، خودم دهنت رو باز می کنم اونو در میارم » ، « اگه تا سه شمردم و تو لباساتو نپوشیدی ، بدون تو به مهمونی میرم »

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « وقتی نگاه نمی کنه من به لامپ دست می زنم » ، « می ترسم ولم کن دیگه » .

۴ – دستور دادن :

« همین الان اتاقت رو تمیز کن » ، « هنوز سطل آشغال رو نبردی بیرون ؟ همین حالا ببرش ، منتظر چی هستی ؟ یالا »

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « دلم نمی خواد از جام تکون بخورم ، داره بهم زور می گه »

۵ – سخنرانی و نصیحت کردن :

« فکر می کنی قاپیدن کتاب از دست من کار خوبی بود ؟ می بینم که متوجه اهمیت رفتار صحیح نیستی . چیزی که باید بفهمی اینه که اگه می خوایم مردم با ما رفتار خوبی داشته باشن ، ما هم باید با اونا رفتار درستی داشته باشیم . تو که نمی خوای کسی کتاب رو از دست تو بقاپه ، می خوای ؟ پس خودت هم نباید اونو از دست کسی بقاپی . هر رفتاری با دیگران داشته باشیم اونا هم همون رفتار رو با ما خواهند داشت » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « وای چقدر حرف می زنه ! خسته شدم . دلم می خواد برم یه جایی که به حرفهاش گوش ندم . با من مثل یه آدم بی ارزش حرف می زنه »

۶ – هشدارها :

« مواظب باش ، دستتو نسوزونی » ، « حواست رو جمع کن اینطوری زیر ماشین می ری » ، « از دیوار نرو بالا ، می خوای بیفتی پایین ؟ » ، « ژاکتت رو بپوش و گرنه سرما می خوری » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « دنیا ترسناک و خطرناکه » ، « چطوری می تونم روی پای خودم بایستم ؟ » ، « هر کاری بکنم تو دردسر می افتم ؟ » .

۷ – اظهار نظرهای شدید :

« شما دو نفر ، این قدر جیغ نزنید ! چه بلایی می خواین سر من بیارید ، می خواین مریضم کنید ؟ می خواین باعث حمله قلبی من بشید ؟ » ، « صبر کن تا خودت بچه دار بشی بعد می فهمی چقدر این کارها ناراحت کننده است » ، « این موهای سفید رو می بینی ؟ از دست تو اینطوری شده ، تو داری منو روونه قبرستون می کنی » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « من مقصرم ، تقصیره منه که مامان مریضه »

۸ – مقایسه کردن :

« چرا نمیتونی مثل برادرت باشی ؟ اون همیشه کارش رو خیلی زود انجام میده » ، « پسر خاله ات خیلی خوب و تمیز غذا می خوره » ، « چرا مثل علی لباس نمی پوشی ؟ همیشه موهاش مرتبه و پیراهنش توی شلوارشه . آدم از نگاه کردن به اون لذت می بره » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « مامان همه رو بیشتر از من دوست داره ، از پسر خاله ام بدم می یاد ، مثل بی عرضه ها هستم » .

۹ – کنایه زدن :

« می دونستی فردا امتحان داری و باز هم کتابتو تو مدرسه جا گذاشتی ؟ آفرین کارت عالی بود » ، « آخه اینم لباسه که تو پوشیدی ، خال خالی و چهار خونه با هم ؟ امروز حتما خیلی ها از سلیقه تو تعریف می کنن » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « دوست ندارم مسخره ام کنن ، مامان بداخلاقه » ، « هر کاری بکنم درست از آب در نمی یاد پس چرا سعی کنم ؟ » .

۱۰ – آینده نگری :

« درباره کارنامه ات به من دروغ گفتی ، درسته ؟ با این وضع میدونی وقتی بزرگ شدی ، چکاره می شی ؟ یه نفری که هیچ کس اونو قبول نداره » ، « اشکال نداره خودخواه باش ، خواهی دید که هیچ بچه ای با تو بازی نمی کنه . تو هیچ دوستی پیدا نخواهی کرد » .

تاثیر این جمله ها روی فرزند : « مامان درست می گه ، من هرگز کاره ای نمیشم » ، « ثابت می کنم که به من هم میشه اعتماد کرد . اون اشتباه می کنه » .

با تشکر – مژده پورحسین

مشاور کودک و نوجوان